Zakład Patologii Nowotworów

Zespół lekarzy

• dr n. med. Anna Smok-Ragankiewicz
• dr n. med. Magdalena Jaworska
• dr n. med. Ewa Zembala-Nożyńska
• dr n. med. Andrzej Czuba
• dr n. med. Bartłomiej Pyciński
• dr Ewa Stobiecka
• dr Dorota Ponikiewska
• dr Bogna Szcześniak-Kłusek
• dr Magdalena Biskup-Frużyńska
• dr Magdalena Suchorzepka-Simek
• dr Piotr Paul
• dr Jakub Simek
• dr Adrianna Bogacz
• dr Sordoń Patrycja
• dr Anna Księżarek
• dr Estera Mańczyk
• dr Agnieszka Szymczyk
• dr Rafał Łakomiec
• dr Julia Bromowicz
• dr Adrianna Boroń-Wanot

Zakres działalności

Zakład Patologii Nowotworów Narodowego Instytutu Onkologii w Gliwicach to jeden z najnowocześniejszych i najlepiej wyposażonych zakładów patomorfologii w Europie. Powstał w 1947 roku. Wraz z dynamicznym rozwojem onkologii i patologii oferta wykonywanych przez nas badań jest na bieżąco rozszerzana. Patolodzy i diagności zakładu nieustannie doskonalą swoją wiedzę oraz umiejętności diagnostyczne, uczestnicząc aktywnie w światowych oraz europejskich kongresach, zjazdach, seminariach i kursach prowadzonych przez światowej klasy ekspertów.

W pracy diagnostycznej jesteśmy wierni zasadom histokliniki, wprowadzonym przez prof. Laskowskiego. Ostateczne rozpoznanie ustalane jest zawsze po gruntownym zapoznaniu się z danymi klinicznymi. Diagnostyka histopatologiczna prowadzona jest na najlepszych dostępnych na rynku mikroskopach, z których każdy zaopatrzony jest w dodatkowe ramię konsultacyjne.

Od ponad 30 lat wykonujemy biopsje cienkoigłowe. Obecnie miesięcznie przeprowadzanych jest blisko 1 tys. takich biopsji, co stawia nasz zakład w grupie ośrodków o największej liczbie punkcji cienkoigłowych w Europie. Zakład Patologii Nowotworów od czasów powstania wykonuje badania cytologii ginekologicznej. Jako jedni z pierwszych w Polsce wprowadziliśmy ocenę preparatów według systemu Bethesda.

Organizujemy kursy specjalizacyjne w ramach szkolenia podyplomowego lekarzy, w tym kursy CMKP.

Wykonywane badania

Biopsje cienkoigłowe – BAC (BAC monitorowane USG)

• tarczycy,
• guzów piersi,
• narządów jamy brzusznej,
• węzłów chłonnych,
• guzów tkanek miękkich,
• powłok ciała,
• ślinianek.

Uzyskany drogą biopsji materiał cytologiczny podlega kompleksowej ocenie z wykorzystaniem metod immunocytochemicznych. W zależności od potrzeb oceniamy w materiale cytologicznym:

• obecność konkretnych antygenów – diagnostyka różnicowa nowotworów,
• receptory estrogenowe i progesteronowe,
• aktywność proliferacyjną komórek guza,

Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa jest metodą diagnostyczną polegającą na pobraniu materiału cytologicznego z badanej zmiany. Wykonywana jest pod kontrolą USG igłami o średnicy 0,5 lub 0,6 mm i trwa bardzo krótko (od kilku do kilkunastu sekund). Bolesność biopsji jest porównywalna z pobraniem krwi. Materiał po odpowiednim przygotowaniu jest oceniany pod mikroskopem świetlnym przez lekarzy patomorfologów.

Biopsja nie wymaga przygotowania ze strony pacjenta. Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do jej wykonania są:

• ciężka skaza krwotoczna,
• ropne ogniska skóry w okolicy bioptowanej,
• brak współpracy chorego.

Względnym przeciwwskazaniem jest stosowanie leków przeciwzakrzepowych.

Do częstszych powikłań po biopsji należą zasinienie i przejściowa bolesność. Rzadziej zdarzają się krwiaki i omdlenia pacjenta. W wyjątkowych przypadkach mamy do czynienia z przejściowym porażeniem nerwu krtaniowego podczas biopsji tarczycy oraz z zakażeniami.

Cytologia ginekologiczna

Zakład Patologii Nowotworów specjalizuje się w najtrudniejszych do oceny przypadkach rozmazach pobieranych po leczeniu promieniami. Od 2006 roku wykonujemy badania cytologii ginekologicznej w ramach „Populacyjnego programu profilaktyki i wczesnego wykrywania raka szyjki macicy”.

Badania histopatologiczne

Zakład Patologii Nowotworów posiada najnowocześniejszą aparaturę do wykonywania preparatów histopatologicznych. W pełni zautomatyzowany proces przeprowadzania wycinków, barwienia i nakrywania szkiełek pozwala na pełną standaryzację jakości otrzymywanych preparatów. Materiał tkankowy w wymagających tego przypadkach opracowujemy z zastosowaniem technik specjalnych: histochemii, immunohistochemii, badań molekularnych. Specjalizujemy się w ocenie trepanobioptatów w przypadkach rozrostów nowotworowych układu chłonnego.

Badania doraźne („intry”)

Zakład Patologii Nowotworów dysponuje najnowocześniejszą i zaawansowaną technologią do wykonywania badań śródoperacyjnych z każdego materiału tkankowego. Automatyzacja procesów i wysoka jakość otrzymanych preparatów, a przede wszystkim doświadczony personel, pozwalają nam na szybkie wykonanie badania oraz wydanie prawidłowej diagnozy.

Procedura przeprowadzana jest w trakcie trwającego zabiegu operacyjnego. Kluczowy jest krótki czas od pobrania materiału od chorego a otrzymaniem rozpoznania patomorfologicznego, będącego podstawą do śródoperacyjnych decyzji terapeutycznych. W tym badaniu patolog poprzez swoją diagnozę kieruje ręką chirurga.

Badanie śródoperacyjne pozwala określić charakter procesu chorobowego (zmiana łagodna/złośliwa), ocenić marginesy i radykalność wycięcia zmiany. Można ocenić zaawansowanie nowotworu, zidentyfikować przerzuty w podejrzanych węzłach chłonnych, potwierdzić wcześniej postawione rozpoznania lub zidentyfikować tkankę (np. węzeł chłonny czy przytarczyca).

Badania immunohistochemiczne

Pracownia Immunohistochemii Zakładu Patologii Nowotworów powstała w 1993 roku jako jedna z pierwszych w kraju. Od tego czasu należy do wiodących w zakresie szerokiego spektrum badań immunohistochemicznych (IHC). Pracownia jest wyposażona w trzy rodzaje systemów do automatycznego barwienia IHC, co umożliwia oznaczenie każdego markera w optymalny sposób i zapewnia uzyskanie wiarygodnych odczynów immunohistochemicznych. Stale uzupełniany panel przeciwciał pozwala na przeprowadzenie diagnostyki różnicowej niemal wszystkich nowotworów.

Badania są wykonywane przez kadrę z wieloletnim doświadczeniem, która wciąż podnosi swoje kwalifikacje poprzez udział w krajowych i międzynarodowych szkoleniach z zakresu wykorzystania badań IHC w diagnostyce patomorfologicznej.

Na bieżąco prowadzona jest kontrola jakości badań immunohistochemicznych przy zastosowaniu zestawu tkanek kontrolnych umieszczanych na szkiełku razem z tkanką pacjenta, zgodnie z zaleceniami międzynarodowej kontroli jakości badań IHC.

Od 2010 roku bierzemy udział  w międzynarodowej ocenie kontroli jakości badań immunohistochemicznych NordiQC dla poszczególnych przeciwciał i posiadamy stosowne certyfikaty.

Badania molekularne

Pracownia Patologii Molekularnej wykorzystuje technikę molekularną FISH (fluorescencyjna hybrydyzacja in-situ) oraz RT-PCR (reakcja łańcuchowa polimerazy) w diagnostyce i różnicowaniu guzów tkanek miękkich, chłoniaków, nowotworów głowy i szyi oraz nowotworów ośrodkowego układu nerwowego.

Zakład jako jeden z pierwszych w Polsce wdrożył do rutynowej diagnostyki klinicznej badanie amplifikacji genu ERBB2 (HER2) metodą FISH, stanowiącą niezbędny element w indywidualnym doborze terapii u chorych na raka piersi. Pracownia dysponuje gamą ponad 60 sond DNA (CE IVD) do badania amplifikacji i rearanżacji genów metodą FISH.

W zakładzie, jako pierwszym ośrodku onkologicznym w Polsce, wdrożono test PCR w czasie rzeczywistym (CE IVD) na obecność 14 typów wirusów brodawczaka ludzkiego (HPV) w nowotworach głowy i szyi.

Badania sekcyjne

Prosektorium oddane do użytkowania w 2000 roku w pełni odpowiada aktualnym normom i spełnia europejskie standardy wykonywania badań pośmiertnych. Wykonujemy badania pośmiertne na zlecenie wielu szpitali z województw śląskiego i opolskiego.

Certyfikaty

1. Licencja Komisji Akredytacyjnej Polskiego Towarzystwa Patologów.
2. Wpis do Ewidencji Laboratoriów prowadzonej przez Krajową Radę Diagnostów Laboratoryjnych.
3. Certyfikaty udziału w sesji 1 Programu Zapewnienia Jakości w Patomorfologii „Technologie Immunohistochemiczne”.
4. Certyfikaty udziału w sesji 2 Programu Zapewnienia Jakości w Patomorfologii „Technologie Patomorfologiczne”.

Najważniejsze publikacje

1. Chmielik E, Rusinek D, Oczko-Wojciechowska M, Jarzab M, Krajewska J, Czarniecka A, Jarzab B. Heterogeneity of Thyroid Cancer. Pathobiology. 2018;85(1-2):117-129.
2. Annaratone L, Cascardi E, Vissio E, Sarotto I, Chmielik E, Sapino A, Berrino E, Marchiò C. The Multifaceted Nature of Tumor Microenvironment in Breast Carcinomas. Pathobiology. 2020;87(2):125-142.
3. Chmielik E. Pathology and Tumor Microenvironment: Past, Present, and Future. Pathobiology. 2020;87(2):55-57.
4. Chmielik E, Jazowiecka-Rakus J, Dyduch G, Nasierowska-Guttmejer A, Michalowski L, Sochanik A, Ulatowska-Bialas M. COVID-19 Autopsies: A Case Series from Poland. Pathobiology. 2021;88(1):78-87.
5. Cserni G, Quinn CM, Foschini MP, Bianchi S, Callagy G, Chmielik E, Decker T, Fend F, Kovács A, van Diest PJ, Ellis IO, Rakha E, Tot T, European Working Group For Breast Screening Pathology. Triple-Negative Breast Cancer Histological Subtypes with a Favourable Prognosis. Cancers (Basel). 2021 Nov 14;13(22):5694.
6. Rakha EA, Chmielik E, Schmitt FC, Tan PH, Quinn CM, Gallagy G. Assessment of Predictive Biomarkers in Breast Cancer: Challenges and Updates. Pathobiology. 2022;89(5):263-277.
7. Roch-Zniszczoł A, Księżniak-Baran D, Chmielik E, Goleń M, Amrogowicz N, Gabryś D. Laryngeal chondrosarcoma treated with conventional radiotherapy – case report and review of the literature. Pol J Pathol. 2022;73(2):176-179.
8. de Jong VMT, Wang Y, Ter Hoeve ND, Opdam M, Stathonikos N, Jóźwiak K, Hauptmann M, Cornelissen S, Vreuls W, Rosenberg EH, Koop EA, Varga Z, van Deurzen CHM, Mooyaart AL, Córdoba A, Groen EJ, Bart J, Willems SM, Zolota V, Wesseling J, Sapino A, Chmielik E, Ryska A, Broeks A, Voogd AC, Loi S, Michiels S, Sonke GS, van der Wall E, Siesling S, van Diest PJ, Schmidt MK, Kok M, Dackus GMHE, Salgado R, Linn SC. Prognostic Value of Stromal Tumor-Infiltrating Lymphocytes in Young, Node-Negative, Triple-Negative Breast Cancer Patients Who Did Not Receive (neo)Adjuvant Systemic Therapy. J Clin Oncol. 2022 Jul 20;40(21):2361-2374.
9. Jarząb B, Dedecjus M, Lewiński A, Adamczewski Z, Bakuła-Zalewska E, Bałdys-Waligórska A, Barczyński M, Biskup-Frużyńska M, Bobek-Billewicz B, Bossowski A, Buziak-Bereza M, Chmielik E, Czarniecka A, Czepczyński R, Ćwikła J, Dobruch-Sobczak K, Dzięcioł J, Gawlik A, Gawrychowski J, Handkiewicz-Junak D, Harasymczuk J, Hubalewska-Dydejczyk A, Januszkiewicz-Caulier J, Jarząb M, Kaczka K, Kalemba M, Kamiński G, Karbownik-Lewińska M, Kawecki A, Kluczewska-Gałka A, Kolasińska-Ćwikła A, Kołton M, Konturek A, Kos-Kudła B, Kotecka-Blicharz A, Kowalska A, Krajewska J, Kram A, Królicki L, Kukulska A, Kusiński M, Kuzdak K, Lange D, Ledwon A, Małecka-Tendera E, Mańkowski P, Migda B, Niedziela M, Oczko-Wojciechowska M, Polnik D, Pomorski L, Ruchała M, Samborski K, Skowrońska-Szcześniak A, Stanek-Widera A, Stobiecka E, Stojčev Z, Suchorzepka-Simek M, Syrenicz A, Szczepanek-Parulska E, Trofimiuk-Müldner M, Tysarowski A, Wygoda A, Zajkowska K, Zembala-Nożyńska E, Żyłka A. Diagnosis and treatment of thyroid cancer in adult patients – Recommendations of Polish Scientific Societies and the National Oncological Strategy. 2022 Update [Diagnostyka i leczenie raka tarczycy u chorych dorosłych – Rekomendacje Polskich Towarzystw Naukowych oraz Narodowej Strategii Onkologicznej. Aktualizacja na rok 2022]. Endokrynol Pol. 2022;73(2):173-300.
10. Dar D, Rodak M, Da Pieve C, Gorczewska I, Sharma G, Chmielik E, Niedbala M, Bzowski P, d’Amico A, Bobek-Billewicz B, Nowicka E, Tarnawski R, Kaspera W, Kramer-Marek G. Imaging PD-L1 in the brain-Journey from the lab to the clinic. Neuro Oncol. 2024 Oct 28:noae190.