Kierownik
prof. dr hab. n. fiz. Krzysztof Ślosarek
Zastępca kierownika
dr n. fiz. Aleksandra Grządziel
Zespół
- dr n. fiz. Barbara Bekman – starszy specjalista fizyki medycznej
- lic. elektr. Patrycja Bezrąk-Bleichert – młodszy asystent elektroradiologii
- Katarzyna Biała – starszy technik elektroradiolog
- Andrzej Biały – starszy technik elektroniki medycznej
- mgr elektr. Anna Bodusz – asystent elektoradiologii
- mgr Agnieszka Cholewka – specjalista fizyki medycznej
- Małgorzata Czolka – starsza sekretarka medyczna
- mgr Łukasz Dolla – starszy specjalista fizyki medycznej
- Aleksandra Fick – technik elektroradiolog
- mgr inż. Adam Gądek – fizyk
- mgr Maciej Giza – fizyk
- mgr elektr. Agnieszka Głowacka – asystent elektoradiologii
- mgr elektr. Bogumiła Goniewicz – asystent elektoradiologii
- mgr Patrycja Gorzędowska – technik elektroradiolog
- dr n. fiz. Aleksandra Grządziel – starszy specjalista fizyki medycznej
- mgr Paweł Grządziel – fizyk
- lic. elektr. Iwona Grzelka – asystent elektroradiologii
- lic. Sabina Hachulska – technik elektroradiolog
- lic. elektr. Izabela Hajda – młodszy asystent elektroradiologii
- dr n. med. Leszek Hawrylewicz – asystent elektroradiologii, kierownik Pracowni
- lic. elektr. Magdalena Jagoda – młodszy asystent elektroradiologii
- mgr Joanna Janda – starszy technik elektroradiologii
- mgr elektr. Izabela Kapera-Łabądź – asystent elektroradiologii
- mgr Marzena Knebel – rejestratorka medyczna
- mgr piel. Jolanta Kobylewska-Błońska – starsza pielęgniarka
- dr n. med. Joanna Kopczyńska – specjalista fizyki medycznej, kierownik Pracowni
- Roland Kulik – starszy technik elektroradiolog
- mgr Paulina Leszczyńska – starszy specjalista fizyki medycznej
- dr n. med. Wojciech Leszczyński – młodszy asystent elektroradiologii
- mgr Marcin Matuszewski – starszy specjalista fizyki medycznej
- mgr Aleksandra Masternak – fizyk
- inż. Patrycja Nowak – starszy technik elektroradiolog
- mgr Klaudia Orzechowska – fizyk
- mgr Marcin Owcarz – fizyk
- Olga Pałuszka – technik elektroradiolog
- dr n. med. Dominika Plaza – fizyk
- mgr elektr. Agnieszka Pruefer – asystent elektroradiologii
- mgr Sylwia Radecka – starszy technik elektroradiologii
- mgr inż. Michał Radwan – specjalista fizyki medycznej
- mgr inż. Łukasz Sroka – fizyk
- dr n. med. Małgorzata Stąpór-Fudzińska – asystent
- Ewa Strukowska – starsza rejestratorka medyczna, starszy technik medyczny
- mgr Katarzyna Szczucka-Borys – specjalista fizyki medycznej
- dr n. med. Marta Szlag – asystent
- lic. elektr. Danuta Szołtysek – młodszy asystent elektroradiologii
- mgr inż. Karolina Trzaska – fizyk
- Tatiana Wiązek – starszy technik elektroradiolog
Zakres działalności
Radioterapia, czyli leczenie promieniowaniem jonizującym, jest poprzedzone przygotowaniem indywidualnej strategii postępowania dla każdego chorego. Poszczególne etapy przygotowania odbywają się w Zakładzie Planowania Radioterapii i zależą od sposobu realizacji radioterapii. Ścieżka pacjenta i jego danych w naszym zakładzie przebiega następująco:
- Wykonujemy unieruchomienie ciała w obszarze wyznaczonym do leczenia. Do tego celu mogą służyć maski termoplastyczne, materace, podpórki, pianki, klocki.
- Przeprowadzamy badania obrazowe: TK, MR, PET. Badania te nie służą diagnostyce, ale na ich podstawie wyznaczamy objętość do napromieniania oraz zdrowe tkanki, które są chronione przed napromienianiem.
- W komputerowym systemie planowania leczenia, na badaniu obrazowym rysowana jest objętość napromieniana (guz, loża pooperacyjna) oraz inne ważne organy w jej pobliżu. Fuzja badania TK z innymi badaniami obrazowymi, takimi jak: MR i/lub PET pozwala na lepsze zdefiniowanie położenia i wielkości objętości do napromieniania.
- Wybieramy technikę napromieniania.
- Obliczamy i prezentujemy na obrazach trójwymiarowych (3D) TK pacjenta rozkład dawek promieniowania jonizującego, zgodnie ze zleceniem lekarza. W obliczeniach wykorzystujemy najdokładniejsze algorytmy, w tym metodę Monte Carlo.
- W następnym etapie weryfikujemy obliczony rozkład dawek promieniowania jonizującego poprzez pomiary planów leczenia na akceleratorach biomedycznych lub obliczenia wykonane przez niezależne algorytmy.
- Wyliczony rozkład dawek, zwany planem leczenia, przesyłamy do realizacji na aparat terapeutyczny, gdzie zgodnie z ustalonym harmonogramem seansów terapeutycznych realizowane jest leczenie.
Codzienne napromienianie chorego jest zapisywane w formie danych cyfrowych. Informacje o przyjętych przez pacjenta dawkach oraz obrazy jego ułożeniu na aparacie terapeutycznym są rejestrowane i archiwizowane.
Wykorzystywane przez nas nowoczesne komputerowe systemy planowania leczenia pozwalają na wykonywanie trójwymiarowych rozkładów dawek dla najnowszych technik stosowanych w radioterapii i realizowanych na akceleratorach: klasycznych (tzw. C-Arm), CyberKnife, Tomoterapii, Ethos(tzw. O-Ring). Do celów radioterapii wiązkami zewnętrznymi (teleradioterapii) planujemy techniki:
- dynamiczne z modulacją intensywności dawki (IMRT, VMAT),
- stereotaktyczne oraz radiochirurgiczne,
- z bramkowaniem oddechowym,
- adaptacyjne.
Ważną część planowania stanowi przygotowanie leczenia zmian nienowotworowych i leczenia przeciwzapalnego w następujących rozpoznaniach:
- zespół bolesnego barku,
- łokieć tenisisty,
- zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych,
- ostrogi piętowe,
- choroba Dupuytrena i Ledderhose`a,
- bolesne złamania osteoporotyczne trzonów kręgów,
- choroba Gravesa-Basedowa,
- kostnienie pozakostne,
- bolesne naczyniaki kręgów,
- choroba funkcjonalna (trigeminalgia, drżenia samoistne – choroba Parkinsona),
- tachykardia komorowa.
W przypadku planowania technik dwuwymiarowych (2D) do zaplanowania leczenia wykorzystujemy symulator rentgenowski wyposażony w lampę rentgenowską i system obrazowania. Symulator jest również używany przed zabiegiem radioterapii do sprawdzenia warunków anatomicznych i przeniesienia warunków geometrycznych planu leczenia, zaznaczenia punktów odniesienia i wymiarów pól napromieniania na ciele lub masce termoplastycznej pacjenta.
Nasz zespół planuje również rozkłady dawek dla brachyterapii kontaktowej, śródtkankowej, śródtkankowej w czasie rzeczywistym i dojamowej na urządzeniach HDR.
Planowanie radioterapii wymaga współpracy zespołu specjalistów z zakresu medycyny, fizyki medycznej i elektroradiologii. Chociaż planowanie radioterapii stanowi największą część naszej działalności, to przede wszystkim odpowiadamy za przygotowanie komputerowych systemów planowania do pracy i konfigurację algorytmów obliczeniowych. Proces przygotowania algorytmów do obliczeń dawek w praktyce klinicznej polega na czasochłonnym modelowaniu wiązek promieniowania. Algorytmy poddawane są okresowej weryfikacji.
Na co dzień jesteśmy zaangażowani w kontrolę i zapewnienie jakości planowania leczenia. Kontrola obejmuje weryfikację indywidualnych planów leczenia chorych przed radioterapią (metodą pomiarową lub obliczeniową innym niezależnym systemem planowania). Procedury te mają zapewnić pełne bezpieczeństwo przeprowadzenia radioterapii. Jesteśmy również odpowiedzialni za nadzór nad komputerowym systemem administracji, działającym w Zakładzie Planowania Radioterapii i Zakładzie Radioterapii. Zarządza on ruchem pacjentów poddanych radioterapii i zawiera ważne informacje: dane tekstowe i graficzne o historii leczenia, aktualizuje dane o codziennym leczeniu, ewidencjonuje zmiany i przerwy w planowaniu i przebiegu leczenia.
Zakład prowadzi działalność naukową związaną z opracowaniem i wdrożeniem do praktyki klinicznej:
- nowych technik napromieniania w teleradioterapii i brachyterapii,
- autorskich programów obliczających dawki biologiczne równoważne na bazie modelowania matematycznego oraz doświadczeń klinicznych,
- programów wspomagających planowanie rozkładów dawki,
- algorytmów komputerowych służących poprawie zapewnienia jakości prowadzonej terapii.
Bierzemy udział w zadaniach badawczych, współpracując z krajowymi i zagranicznymi ośrodkami.
Zakład współuczestniczy w szkoleniach lekarzy i fizyków w ramach specjalizacji w dziedzinie radioterapii i fizyki medycznej.
Najważniejsze publikacje naukowe
- Marta Szlag, Magdalena Stankiewicz, Sylwia Kellas-Ślęczka, Małgorzata Stąpór-Fudzińska, Agnieszka Cholewka, Agnieszka Pruefer, Piotr Wojcieszek, Comparison of image registration methods in patients with non-melanoma skin cancer treated with superficial brachytherapy, Physics and Imaging in Radiation Oncology 2024, Tom 31, nr artykułu 100631, https://doi.org/10.1016/j.phro.2024.100631.
- Krzysztof Ślosarek, Barbara Bekman, Jacek Wendykier, Adaptacyjna radioterapia – zmiana filozofii planowania radioterapia? Inżynier Fizyk Medyczny, 2/2024, vol. 13, str. 137 – 142.
- Krzysztof Ślosarek, Model LQ w planowaniu radioterapii: możliwe pułapki, Inżynier Fizyk Medyczny, vol. 13, 4/2024, str. 327 – 331.
- Aleksandra Klimas, Michał Janik, Karolina Bałamut, Krzysztof Ślosarek, Armand Cholewka, Quantification and assessment of Day-To-Day interfraction setup errors in radiotherapy treatment delivery based on EPID detector, 2024, The Journal of Medical Physics and Engineering.
- Krzysztof Ślosarek, Barbara Bekman, Jacek Wendykier, Adaptacyjna radioterapia – zmiana filozofii planowania radioterapia? Inżynier Fizyk Medyczny, 2/2024, vol. 13, str. 137 – 142.
- Adam Gądek, Dominika Plaza, Aleksandra Nas, Krzysztof Ślosarek, Implementing MR-only workflows for radiation therapy planning: experiences from clinical practice, MReadings: MR in RT, 2024, str. 32-38.
- Mateusz Tajstra, Maciej Dyrbuś, Małgorzata Stąpór-Fudzińska, Tomasz Rutkowski, Mariusz Gąsior, Sławomir Blamek: Safety and Feasibility Concerns of Radiotherapy in the Presence of Subcutaneous Implantable Cardioverter-Defibrillator; JACC: Clinical Electrophysiology, Volume 10, Issue 3, March 2024: 581-582, http://dx.doi.org/10.1016/j.jacep.2023.12.004.
- Adam Gądek, Dominika Plaza, Łukasz Sroka, Marta Reudelsdorf-Ullmann, Krzysztof Ślosarek, Comparison of EPID portal dosimetry verification and RadCalc dose verification for VMAT treatment plans, Nowotwory. Journal of Oncology, Vol 74, No 1 (2024), str. 12-19, DOI 10.5603/njo.97697.
